Op een dag als “Hemelvaartsdag” vragen mensen zich af waar dit feest eigenlijk over gaat. Meestal krijgen ze een antwoord in de trend van: het afscheid van Jezus. Jezus is van ons weggegaan, naar de hemel. In ons idee is de hemel een verzinsel van religieuze mensen of een plaats heel ver weg. De meeste christenen geloven dat Jezus dan ook terug zal komen. Dit noemen ze de “wederkomst”. Dat zou wel eens tijd worden – hoor je dan veel mensen zeggen…

Maar is Jezus ooit weggeweest?

Universum versus Kosmos

Om het mysterie van hemelvaart te snappen moet je iets weten over wat “hemel” eigenlijk is. In ons denken gaan we uit van een zichtbare werkelijkheid, een Universum welke is a) geschapen door god of b) ontstaan is door een oerknal. In beide gevallen gaat men uit van een beginpunt en misschien een eindpunt met daar tussenin de lineaire tijd. Dit denken over de hemel als Universum is een vrij recente moderne opvatting ontstaan door ons wetenschappelijk inzicht in de ruimte buiten planeet aarde. Veel moderne religieuze mensen lezen dit moderne wetenschappelijk wereldbeeld terug in de bijbel. Wanneer Jezus in een modern wereldbeeld “naar de hemel” gaat dan vertrekt hij van onze aardbol naar een “plek” ergens in het Universum? De religieuze hemel als in “de woonplaats van God” staat letterlijk buiten dit wereldbeeld. De oorsprong (O) wordt als een punt in de tijd gezien, evenals een denkbeeldige wederkomst in de toekomst (T). Hemel (H) en aarde (A) staan dan ver uit elkaar. Geen wonder dat God dan nogal wat moeite moet doen om te incarneren met Kerst en ver weg moet vliegen op Hemelvaartsdag. Voor moderne mensen verdwijnt God uiteindelijk volledig uit de wereldbeeld. Voor gelovigen is de hemel erg ver weg. Dit is een “dualistisch” wereldbeeld. Niet afkomstig uit de bijbel zelf, maar ons aangedragen door onder andere Plato en Griekse filosofen.

De bijbel kent echter een heel andere wereldbeeld: een Kosmos. Een Kosmos is (anders dan een wetenschappelijk of modern Universum) een werkelijkheid waarbij aarde en hemel twee sferen zijn die elkaar raken met daartussen in de Axis-Mundi, de “as van de wereld”. De hemel (in een Kosmos) is dus niet een andere werkelijkheid, maar een onderdeel van de werkelijkheid. In dit “axis mundi”- denken is er geen sprake van een beginpunt of eindpunt van van functionele ordening en vervulling.

De mensen in de oertijd zagen al dat hemellichamen te maken hebben met de gebeurtenissen op aarde: “In de hemel, zo ook hier op aarde.” Daarnaast werden bomen, heilige mensen en vooral heuvels en bergen gezien als raakpunten van hemel en aarde. Op deze heilige plaatsen ontstonden tempels waarbij een heilig spel werd opgevoerd om uit te beelden hoe een mens van de aarde naar de hemel kon gaan en terug. Daarbij vond dan een transformatie plaats. Na een ontmoeting met de hemel was er iets veranderd (gedrag, vergeving of heiliging, theosis).

Tempel tussen hemel en aarde

De oude religies, zoals de Egyptenaren, bouwden tempels bestaande uit drie lagen: de aardse sfeer en de hemelse sfeer (als woonplaats van god) met daar tussenin de zichtbare hemel.

Als de Farao (een god in de Egyptische cultuur) op oorlogspad ging, dan nam hij een mobiel heiligdom mee. Hier een plaatje:

Dit legerkamp van Ramses II kent een “voorhof”, een heilig met aanbiddende mensen en een “heilige der heilige” waarbij de Farao zich bevind tussen twee gevleugelde Horus-figuren. De verhoudingen komen overeen met de joodse tabernakel, waarschijnlijk ook een Egyptische oorlogstent.

In de joodse traditie (van zowel mobiele tabernakel als latere tempel) werd een spel opgevoerd waarbij de indeling van de tempel bestaat uit de drie sferen: de aarde, de zichtbare hemel en de woonplaats van god achter die zichtbare hemel. Een priester mocht 1x per jaar bij God verschijnen. Daartoe maakte hij een reis door de sferen. In de zichtbare hemel maakte hij een wolk (!) van wierook en trad hij binnen in het allerheiligste, de woonplaats van God. Daar stond de Ark van het verbond: een kist met twee gevleugelde figuren (!) met daartussen het verzoendeksel. Daar raakte de aarde de hemel.

Dezelfde driedeling is te zien in het “scheppings” verhaal wat eigenlijk een tempel-verhaal is. Daar wordt de wereld beschreven in drie sferen (dag 1,2,3 en bijbehorende 4,5,6) zoals in een tempel. Of: een tempel is gelijk aan de drie sferen in de schepping.

Het verhaal van Adam en Eva gaat ook niet over de “eerste mensen op aarde” maar over de eerste priesters in een tempel welke bestaat uit de hele aarde. Zie mijn tempel-theologie voor uitgebreide info over dit onderwerp.

Hemelvaart

Wat gebeurt er dus op hemelvaart? Jezus gaat als priester door de wolk naar de hemel, de woonplaats van God. Het beste verslag staat eigenlijk niet in Handelingen 1, maar in Daniel 7 “In mijn nachtelijke visioenen zag ik dat er met de wolken van de hemel iemand kwam die eruitzag als een mens. Hij naderde de oude wijze en werd voor hem geleid. Hem werden macht, eer en het koningschap verleend, en alle volken en naties, welke taal zij ook spraken, dienden hem. Zijn heerschappij was een eeuwige heerschappij die nooit ten einde zou komen, zijn koningschap zou nooit te gronde gaan.”

Het doel van de bijbel is niet de vernietiging van de aarde, een eindpunt, maar een transformatie van de aarde waarbij de hele aarde een enorme tempel wordt, een axis-mundi waarbij de aarde de hemel raakt.

Daarom wordt hemelvaart gevolgd door Pinksteren: mensen worden allemaal een tempel, een axis-mundi, een raakpunt tussen hemel en aarde. Jezus is dus nooit weggeweest, de hemel wordt steeds meer zichtbaar. Tenminste, als wij als mensen ons laten gebruiken als zo’n tempel, als een raakpunt tussen hemel en aarde.

Er komt dus geen (fysieke) wederkomst meer, laat staan een vernietiging van de aarde, maar een vervulling van de hele wereld, wanneer steeds meer mensen zich open stellen voor de hemelse dimensie in ons alledaagse bestaan.

Jezus woont namelijk om de hoek.